Trong canh tác nông nghiệp, việc đảm bảo được nhu cầu dinh dưỡng cho cả chu trình sống của cây là một điều hết sức quan trọng, đặc biệt là với hướng canh tác tự nhiên. Bởi dinh dưỡng trong phương thức canh tác này không thể được bổ sung một cách đột ngột từ các đầu vào hóa học, mà cần trải qua quá trình chuẩn bị hợp lý.
Vậy quản lý dinh dưỡng trong canh tác như thế nào thì hiệu quả? Mời bạn tìm hiểu qua bài viết này.
Nội dung bài viết
1. Quản lý cân đối dinh dưỡng tại nơi sản xuất
Quản lý dinh dưỡng là yếu tố tất yếu trong canh tác nông nghiệp tự nhiên. Nếu thiếu dinh dưỡng trong kế hoạch quản lý phân bón hoặc cây trồng thiếu hụt dinh dưỡng, bạn không thể ngay lập tức sử dụng các đầu vào hóa học mà cần có biện pháp và kế hoạch dài hạn.
Sự thiếu hụt dinh dưỡng phải được ngăn chặn từ đầu, bởi vì khi vấn đề xuất hiện sẽ không có cách giải quyết tối ưu. Tất cả nguồn dinh dưỡng của nơi canh tác phải được xem xét một cách tổng thể. Nên hạn chế dinh dưỡng bị thất thoát ở mức tối thiểu và nhất là lượng đạm bị thất thoát không nên vượt quá lượng đạm đầu vào có được từ cố định đạm sinh học hay từ nguồn vật chất hữu cơ.
2. Các nguồn dinh dưỡng trong canh tác tự nhiên
- Đất;
- Không khí;
- Các vật chất hữu cơ tự nhiên như phân ủ, rác hữu cơ, xác bã thực vật,…
- Cây trồng tạo nhiều sinh khối, cây phân xanh;
- Phân thải gia súc, gia cầm như trâu bò, gà, dê,…
3. Quá trình tái sinh dinh dưỡng
Trong tự nhiên, dinh dưỡng tái sinh là kết quả từ mối liên kết khép kín cuộc sống ở phía trên và phía dưới mặt đất. Các cây trồng thường tạo ra các sinh khối ở trong rễ nhiều hơn là các bộ phận cây ở phía trên mặt đất. Rễ được phân hủy liên tục, nhanh chóng và là nguồn thức ăn quan trọng cho các sinh vật đất.
Qua việc làm của chúng và quá trình phóng thích dinh dưỡng sau khi chúng chết, các sinh vật đất được quay vòng vào trong thức ăn cho cây trồng mới phát triển. Khi cây chết, những chất được quay vòng vào cây trồng lại nuôi các sinh vật đất và lại được phục hồi. Vì thế nó là chu trình khép kín và cải thiện sự màu mỡ từ từ cho đất.
Ngược lại với tự nhiên, trong nông nghiệp nông dân bón phân cho đồng ruộng để thu nhiều sản phẩm hơn. Điều này gây lãng phí, mất cân đối dinh dưỡng trong đất trồng và thêm chi phí cho hoạt động sản xuất. Do đó, khi nông dân không muốn phụ thuộc vào đầu vào từ bên ngoài và chuyển đổi canh tác theo hướng tự nhiên thì cần phải biết được cách sử dụng nguồn dinh dưỡng một cách có hiệu quả. Nghĩa là tiến hành quản lý tốt nhất nguồn dinh dưỡng tại nơi sản xuất. Để nguồn dinh dưỡng luôn sẵn có và tạo được một chu trình dinh dưỡng khép kín ngay trong vùng sản xuất.
4. Các biện pháp quản lý dinh dưỡng tối ưu
4.1 Giảm thiểu sự thất thoát dinh dưỡng trong canh tác
Dinh dưỡng thất thoát nhiều là do việc lắng lọc, mà nguyên nhân chủ yếu là do khả năng trao đổi của đất thấp. Để làm giảm sự lọc dinh dưỡng cần phải tăng cường vật chất hữu cơ trong đất. Bằng việc bón thêm nhiều hữu cơ, che phủ mặt đất bằng vật liệu hữu cơ, cây phân xanh,…
Nếu phân động vật hoặc phân ủ được giữ trong điều kiện ứ đọng nước hoặc bị phơi khô dưới ánh nắng mặt trời, sẽ làm thất thoát lượng đạm trong phân rất lớn. Vì vậy, cần bảo quản các loại phân một cách hợp lý và đảm bảo không làm ảnh hưởng tới chất lượng của phân.
Đất bị xói mòn sẽ kéo theo sự mất mát lớn về độ phì nhiêu và màu mỡ của đất. Bởi vì tầng đất mặt (tầng canh tác) là tầng chứa đựng nhiều lượng dinh dưỡng và vật chất hữu cơ nhất. Để ngăn chặn tình trạng xói mòn đất, cần phải che phủ mặt đất trồng bằng thảm thực vật xanh như cỏ dại, cây bụi, cây họ đậu, chuối, các loại cây trồng cho nhiều sinh khối,… hay bằng các vật liệu che phủ hữu cơ như tàn dư thực vật, thân chuối, vỏ cây, lá rụng,…
Tránh việc đốt các sinh khối hữu cơ như đốt rơm rạ, tàn dư thực vật sau thu hoạch,… Bởi việc này sẽ làm thất thoát lớn lượng dinh dưỡng có trong các vật liệu này, đồng thời gây ô nhiễm môi trường.
Ngăn ngừa việc thất thoát đạm bằng cách phối hợp trồng xen canh, luân canh các loại cây trồng họ đậu để bổ sung thêm nguồn đạm sinh học tự nhiên cho đất trồng.
4.2 Chu trình dinh dưỡng khép kín
Làm tăng tối đa việc tái sinh các tàn dư cây trồng, các sản phẩm phụ, phân động vật và vật thải nông nghiệp. Tất cả các lá cây, cành nhánh, vỏ hạt, quả, rễ cây, chất bài tiết là nguồn dinh dưỡng cần được cung cấp lại cho cây trồng.
Những cây có rễ ăn sâu và cây bụi được trồng tại vị trí phù hợp sẽ sử dụng các dinh dưỡng bị lọc và có thể cung cấp một lượng lớn vật liệu phủ nếu được cắt tỉa thường xuyên.
Phân ủ có thể được làm từ hầu hết các vật liệu hữu cơ trong trang trại. Không chỉ có ý nghĩa trong việc tái sinh dinh dưỡng mà còn làm tăng khả năng tích trữ dinh dưỡng của đất.
Che phủ là cách đơn giản của tái sinh dinh dưỡng bằng việc giữ ẩm cho đất và nuôi dưỡng các sinh vật đất.
Tro bếp là hỗn hợp tập trung nhiều dinh dưỡng như: kali, canxi và magiê. Vì vậy có thể áp dụng bón cho đồng ruộng hoặc trộn vào phân ủ.
Các cây trồng khác nhau có nhu cầu dinh dưỡng khác nhau, do đó việc luân canh và xen canh cây trồng giúp cho việc sử dụng các dinh dưỡng trong đất có hiệu quả nhất.
4.3 Các đầu vào tối ưu
Đưa các chất thải hữu cơ từ bên ngoài vào nếu nó có sẵn. Một vài nguồn thải hữu cơ rẻ tiền như thân lá hoa màu sau thu hoạch, vỏ hạt cà phê, bã mía,… có thể có sẵn trong vùng và có thể được sử dụng để làm phân ủ.
Các chất khoáng như đá phốt phát hoặc dolomite giúp cung cấp các dinh dưỡng khan hiếm và chúng có chiều hướng tụ lại với nhau hơn là lọc qua và làm hại tới đất.
Các cây trồng cố định đạm cung cấp đạm sinh học miễn phí. Chúng có thể được trồng như các cây che phủ, cây lương thực, hàng rào hoặc cây thân gỗ.
Một số loại cây trồng cố định đạm phổ biến như: đậu đen, đậu xanh, đậu săng, đậu triều, đậu biếc, mường vàng, lạc dại, đậu mèo, so đũa, đào đậu, trắc, keo dậu, me, phi lao, điền thanh, điệp đỏ, phượng,…
Trên đây là các biện pháp quản lý dinh dưỡng trong canh tác theo hướng tự nhiên mà WAO tổng hợp được. Hy vọng các nhà vườn có thể tham khảo và áp dụng cho khu vườn của mình.
>> Đọc tiếp:
Cách phòng trừ côn trùng sâu bệnh bằng phương pháp tự nhiên
Những nguồn phân bón có thể nuôi trồng từ tự nhiên
Các nguồn lân hữu cơ mà nhà vườn canh tác thuận tự nhiên nên sử dụng
4 nguồn kali hữu cơ từ tự nhiên thay thế cho kali tổng hợp
5 nguồn đạm hữu cơ thay thế cho đạm vô cơ tổng hợp
Bạn muốn hiểu rõ hơn về cây trồng của mình để chăm sóc cây đúng. Bấm vào đây để xem chi tiết 👇