Rệp sáp hại cà phê là loài gây hại quanh năm, chúng gây hại mạnh vào mùa khô và đầu mùa mưa. Chúng thường xuất hiện nhiều nhất lúc cà phê ra hoa cho đến khi thu hết trái. Sau khi thu hoạch, chúng trốn vào kẽ lá, cụm hoa chưa nở ở đầu cành để đẻ trứng. Rệp sáp gây hại trên tất cả các bộ phận của cây: lá, hoa, trái và cả rễ. Khi trời mưa nhiều, độ ẩm không khí tăng cao là lúc rệp sáp giảm khả năng gây hại. Tuy nhiên, lúc này là lúc rệp sáp gây hại rễ mạnh.
1. Đặc điểm của rệp sáp hại cà phê
Nó có tên là rệp sáp bởi xung quanh nó được bao phủ một lớp sáp, màu trắng xung quanh nên được gọi là rệp sáp. Rệp sáp có tên khoa học là Planococcus kraunhiae, có hình bầu dục, hơi dẹt. Kích thước nhỏ khoảng từ 2,5-5mm.
Rệp sáp có vòng đời kéo dài từ 26 – 40 ngày, trong đó giai đoạn trứng kéo dài 5-7 ngày. Mỗi con rệp sáp cái có thể đẻ lên đến 500 quả trứng. Rệp đẻ trứng vào các kẽ lá, chùm nụ – bông, chùm trái, sau khi trứng nở được 2-3 ngày, rệp non nhanh chóng bò đi tìm cho mình nơi trú ngụ ổn định.
Rệp sáp lây lan nhanh, nếu không kiểm soát kịp thời sẽ trở thành trận dịch và khó kiểm soát. Kiến là nhân tố góp phần giúp rệp sáp tăng khả năng lây lan. Kiến đóng vai trò như bác taxi – cõng rệp đến những nơi khác để sinh sống khi hết thức ăn hoặc khi bị “động chỗ ở” . Bù lại, rệp sáp trả công cho kiến bằng cách tiết ra các chất ngọt, làm thức ăn cho kiến.
2. Dấu hiệu nhận biết khi rệp sáp hại cà phê
Rệp sáp tấn công gây ảnh hưởng lớn đến khả năng sinh trưởng cũng như năng suất cà phê. Nó tấn công lên tất cả các bộ phận của cây, bao gồm chùm lá, nụ, hoa, trái và cả rễ.
- Đối với chùm lá, nụ, hoa, trái cà phê:
Rệp sáp hại cà phê bằng cách chích hút nhựa cây, làm cho chồi non, cành lá bị khô héo, rụng bông, rụng trái non, chết cành. Không những thế, nó còn tạo điều kiện cho nấm bồ hóng phát triển bao phủ trên các chùm quả, cành, lá, trái làm giảm khả năng quang hợp của cây, lá vàng úa, quả khô dần và rụng.
- Đối với rễ
Rệp sáp trú ẩn vào trong đất, bám vào rễ và chích hút nhựa để sống. Đồng thời tiết ra lớp sáp bao phủ xung quanh rễ. Lớp sáp này rất đặc biệt, nó không thể thấm nước nên khiến cho cây không thể hấp thu được nước cũng như chất dinh dưỡng. Chính vì thế mà cây dần vàng úa, suy kiệt rồi chết vì thiếu nước và dinh dưỡng.
Ngoài ra, những vết thương hở do rệp sáp gây ra tạo điều kiện cho nấm hại trong đất tấn công cây, gây bệnh thối rễ. Mùa mưa là thời điểm rệp sáp tấn công rễ mạnh, cũng là thời điểm phát triển mạnh của nấm hại. Chính vì thế, chúng ta cần kịp thời kiểm soát để giảm thiểu rủi ro cho cây cà phê.
3. Biện pháp xử lý khi cà phê bị rệp sáp gây hại
Khi rệp sáp hại cà phê xuất hiện, nhà vườn cần hành động kịp thời để ngăn chặn sự lây lan và giảm thiểu thiệt hại:
- Loại bỏ phần bị nhiễm nặng: Trước tiên, cần cắt bỏ các cành, lá, chùm hoa hoặc quả bị rệp sáp tấn công nặng, sau đó đem tiêu hủy xa khu vực canh tác. Việc này giúp giảm mật độ rệp và tránh lây lan sang cây khỏe.
- Phun xử lý bằng WAO M19 + Siêu Đồng: Đây là giải pháp sinh học được đánh giá cao trong kiểm soát rệp sáp hại cà phê. Siêu Đồng giúp bào mòn lớp cutin bảo vệ cơ thể rệp, tạo điều kiện để nấm xanh – nấm trắng trong WAO M19 ký sinh và gây bệnh. Rệp bị nhiễm sẽ trở thành nguồn lây cho cả quần thể.
- Phun ướt đều toàn cây, đặc biệt là các vị trí như chùm lá, chùm bông và quả – nơi rệp thường ẩn náu.
- Lặp lại 2 lần, mỗi lần cách nhau 3 ngày để đạt hiệu quả cao và cắt đứt chu kỳ sinh sản của rệp.
- Bổ sung Amino A4: Sau khi xử lý rệp, nên bổ sung Amino A4 để hỗ trợ cây phục hồi. Sản phẩm giúp cây phát triển thân lá mạnh, lá xanh dày, tăng cường khả năng quang hợp và sức đề kháng tự nhiên với sâu bệnh.
- Xử lý rệp sáp dưới rễ bằng WAO BOOM’S: Trường hợp rệp ẩn dưới đất, đặc biệt ở rễ tơ hoặc các vùng rễ yếu, nhà vườn cần tưới WAO BOOM’S định kỳ 3 tháng/lần. Sản phẩm này không chỉ tiêu diệt nấm hại trong đất mà còn kích thích rễ phát triển mạnh, giúp cây cà phê hấp thu dinh dưỡng tốt hơn.
Việc xử lý rệp sáp hại cà phê hiệu quả cần kết hợp giữa biện pháp sinh học, chăm sóc dinh dưỡng và vệ sinh vườn kỹ lưỡng. Sự chủ động và theo dõi thường xuyên là yếu tố then chốt giúp cây khỏe, trái đạt năng suất và chất lượng.
Biện pháp phòng trừ rệp sáp hại cà phê:
Rệp sáp hại cà phê thường phát triển mạnh vào mùa khô, ẩn nấp ở các vị trí như nách lá, chùm lá, chùm hoa và trái, hút nhựa cây khiến cây suy kiệt, giảm năng suất và dễ bị sâu bệnh tấn công. Để phòng và kiểm soát hiệu quả loài côn trùng này, nhà vườn cần áp dụng đồng bộ các biện pháp sau:
- Dọn vệ sinh và tỉa cành tạo thông thoáng: Duy trì vườn cà phê sạch sẽ, thông thoáng để hạn chế nơi trú ẩn và sinh sản của rệp sáp. Cắt bỏ cành vô hiệu, lá già và các chùm trái bị hư hại giúp ánh sáng xuyên đều và giảm độ ẩm – môi trường lý tưởng của rệp.
- Kiểm tra vườn thường xuyên: Đặc biệt lưu ý các khu vực dễ bị rệp sáp hại cà phê tấn công như chùm hoa, chùm quả non, nách lá. Việc phát hiện sớm sẽ giúp xử lý kịp thời và ngăn ngừa lây lan.
- Bảo vệ thiên địch tự nhiên: Các loài như bọ rùa, nhện bắt mồi, ong ký sinh là kẻ thù tự nhiên của rệp sáp. Hạn chế sử dụng thuốc hóa học phổ rộng để giữ cân bằng sinh thái và hỗ trợ thiên địch phát triển.
- Bón phân hợp lý, cân đối dinh dưỡng: Cây cà phê đủ dinh dưỡng sẽ phát triển khỏe mạnh, tăng khả năng đề kháng với sâu bệnh. Nên ưu tiên bổ sung phân hữu cơ, vi sinh và các chất giúp cây phục hồi sau giai đoạn ra hoa – nuôi trái.
- Tưới nước hợp lý trong mùa khô: Rệp sáp phát triển mạnh khi thời tiết khô hạn. Vì vậy, cần đảm bảo đủ ẩm cho đất, đặc biệt trong thời kỳ cây mang trái, để giảm nguy cơ bùng phát rệp sáp.
Tìm hiểu thêm về Nấm xanh, Nấm trắng
