Đất nói theo nghĩa đen là đang “sống”. Nó chứa đầy vi khuẩn, nấm, tảo, động vật nguyên sinh, giun dế và rất nhiều sinh vật khác nữa. Trên thực tế, một muỗng cà phê đất khỏe mạnh có chứa số lượng vi khuẩn nhiều hơn là tổng số người trên trái đất.
1/ Hoạt động của vi sinh vật
Các hoạt động của sinh vật trong đất thay đổi theo mùa cũng như theo chu kỳ hằng ngày. Không phải tất cả các sinh vật hoạt động cùng lúc. Tại một thời điểm bất kỳ, hầu hết chúng ít hoạt động hoặc thậm chí không hoạt động.
Lượng “thức ăn” sẵn có là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến độ đông đúc và mức độ hoạt động của sinh vật đất. Cộng đồng đông đúc này đòi hỏi phải có nguồn cung cấp vật chất hữu cơ liên tục để tồn tại.
2/ Vai trò của vi sinh vật trong đất
Theo chu kỳ dinh dưỡng, vi sinh vật có vai trò quan trọng trong việc bồi dưỡng đất. Chúng cung cấp các chất dinh dưỡng cho cây bằng cách tạo ra chất mùn trong quá trình phân hủy và thải ra khoáng chất trong quá trình khoáng hóa. Sự phân hủy và khoáng hóa này là điều hết sức cần thiết cho cả đất và cây.
Một vai trò hết sức quan trọng khác của vi sinh vật là làm tăng sức khỏe cho đất. Một số ít sinh vật như tuyến trùng, nấm, vi khuẩn có thể gây bệnh cho cây, song con số này ít hơn nhiều so với những sinh vật vô hại và hữu ích khác. Nếu như sự cân bằng vi sinh vật không bị phá vỡ thì những vi sinh vật gây hại này bị hạn chế ở mức không thể gây hại cho cây trồng.
3/ Vai trò của vi sinh vật đối với nông nghiệp hữu cơ
Đối với nông nghiệp hữu cơ, hoạt tính sinh học đất có ý nghĩa hết sức quan trọng. Độ phì của đất sản xuất hữu cơ về cơ bản được quyết định bởi mức độ hoạt động của vi sinh vật.
Vì hầu như tất cả các quá trình chuyển hóa các vật chất hữu cơ trong đất đều chịu sự tác động của hệ vi sinh vật thông qua quá trình phân giải, quá trình hình thành mùn, quá trình chuyển hóa một số nguyên tố dinh dưỡng như P,K,S, quá trình hình thành kết cấu đất,…
Trong hệ sinh vật đất, vi sinh vật là quan trọng nhất. Vi sinh vật càng hoạt động tích cực thì mùn và chất khoáng càng hữu ích cho đất cà cây. Do đó, việc cung cấp chất hữu cơ làm thức ăn cho vi sinh vật là điều bắt buộc khi cải tạo đất. Nhưng tiếc thay ngày nay nhà nông lại không coi trọng việc cung cấp vật chất hữu cơ mà lại trông chờ vào phân hóa học.
Yêu cầu của hệ sinh vật đất trong nông nghiệp thuận tự nhiên là phải có thành phần đa dạng và mức độ hoạt động tích cực. Cụ thể là khối lượng vi sinh vật cố định đạm, phân giải lân phải càng nhiều càng tốt, giun đất càng nhiều càng tốt,…
