Cây hu đay – Cây tiên phong trong nông nghiệp sinh thái

Chính thức là một cái rừng, giống như một cái rừng đúng nghĩa. Hu đay, loài cây tiên phong, tên tiếng Anh là Trema Orientals (chuẩn tiên phong luôn), sợt gú gồ thì ra một loạt công dụng, như ngồi trên đống vàng mà không biết. Một loài cây mọc tự nhiên trong vườn tụi miềng.

Sau khi được một cao nhân chỉ mặt đặt tên cho biết tên cây này, miềng đã toét mắt tìm kiếm tài liệu thông tin trong và ngoài nước về cây này. Và quả thật, miềng đã đi từ ngạc nhiên này tới ngạc nhiên khác mà không kìm nổi niềm hứng khởi của miềng với tự nhiên.

Miềng khuyên chân thành, các bạn làm nông sinh thái, hay tự nhiên, hãy tìm hiểu thông tin về loại này. Nó là cây tiên phong để gây rừng trong diễn thế sinh thái tự nhiên mà không cần trồng, chả cần chăm gì sất, chỉ cần vãi hạt rồi để đó nếu chờ mãi không thấy chim tự đưa đến, miềng thề là không cần chăm sóc đúng nghĩa, chưa đầy 2 năm mà thân nó đã to bằng bắp đùi.

Nó dùng làm thức ăn và là nơi trú ngụ cho nhiều loài chim, côn trùng, bướm. Nó dùng làm cây che bóng cho 1 số loài như cà phê, ca cao. Nó thuộc dạng quần thể thứ sinh sau nương rẫy, hoặc trên đất thoái hóa, bạc màu. Rễ nó cố định đạm nên thuộc hàng cây cải tạo đất tầng sâu thì khỏi nói, thân, cành thì mềm, xốp dễ phân hủy cực tốt và nhanh quay trở lại đất.

Nhưng sau 5 – 10 năm, khi làm nền tảng cho các cây thân gỗ khác mọc lên được, cạnh tranh ánh sáng với nó, nó dần lui về “hậu cung” tự tàn lụi và bị loại trừ nhường chỗ cho các cây khác, vì nó không chịu được bóng râm. Đó mới là thứ tài tình vô cùng tận của tự nhiên mà con người dường như không thể hiểu nổi.

Tuy nhiên, cây hu đay có 1 điểm yếu là lá nó có chứa vi khuẩn gây rụng lá thì phải nên khi trồng xen cây ăn quả, cây kinh doanh cần lưu ý để cắt tỉa, không nên để nó rậm rạp.

Rễ, lá, vỏ cây hu đay làm thuốc chữa tỉ thứ bệnh từ ho, hen, phế quản, lậu mủ, sốt vàng, kiết lị, đau răng, giải độc …. Vỏ cây chứa saponin và tanin. Lá của nó người ăn cũng được mà gia súc ăn cũng âu kơ. Học viện Quân Y và Bệnh viện 103 đã có đề tài nghiên cứu về cây này với tác dụng làm săn xe, giảm đau và chống nhiễm khuẩn. Quê miềng thì không may bị rít hay rắn cắn, người ta thường lấy vỏ cây này cạo sạch lớp ngoài nhai nuốt nước và lấy bã đắp vào vết cắn cho đỡ đau, nhanh lành, người Tung Của thì còn đắp vào vết đứt, rách da thịt,

Gỗ nó dùng làm giấy có độ bền cao, gấp tốt; hay làm than (có nơi còn gọi là gỗ than), thuốc súng, pháo hoa. Cây này chim bồ câu hay làm tổ nên cũng có nơi gọi cây bồ câu … Vỏ của nó cũng có thể làm dây, dây thừng và thậm chí là dây câu cá chống thấm (ở Nhật Bản) rất bền và chắc, dùng làm nguyên vật liệu để nhuộm vải tự nhiên.

Bữa trước, miềng vô tình gặp một nhà thiết kế thời trang sinh thái của Việt Nam vô cùng nổi tiếng với thế giới từ châu Âu, New York, cho tới các giải thưởng thời trang sáng tạo đều ghi dấu ấn chị, miềng chia sẻ về cây này như 1 gợi ý để làm vật liệu nghành thời trang sinh thái của chị một cách vô cùng ấn tượng và ngạc nhiên. Có thể lắm chứ, chúng ta cứ mạnh dạn thử thôi!

Nó, chính là cây đáng để “thần thánh” nếu chúng ta chịu khó quan sát khi làm nông theo hướng bền vững hoặc quan tâm tới tái sinh rừng.

Tác giả: Nguyen Thi Le Na

Đọc thêm: Một số loại cây họ đậu cố định đạm phổ biến