Bưởi Phúc Trạch là loại quả được xem là “đệ nhất danh quả” của huyện miền núi Hương Khê, Hà Tĩnh. Từ thời nhà Nguyễn, bưởi Phúc Trạch đã được đưa vào cung đình để tiến vua.
Nội dung bài viết
1. Nguồn gốc bưởi Phúc Trạch
Bưởi Phúc Trạch là một trong những đặc sản của Hà Tĩnh, đã có uy tín và danh tiếng từ lâu đời.
Đây là sản phẩm đặc sản gắn liền với tên gọi của huyện Hương Khê từ trước những năm 1867, dưới triều vua Tự Đức. Chữ “Hương” thể hiện những đặc sản của vùng, trong đó có “hương vị của bưởi Phúc Trạch” (Nguyễn Bá Thành, 2003).
Tên gọi “Phúc Trạch” được gọi theo tên của xã Phúc Trạch, huyện Hương Khê nơi xuất xứ của giống bưởi này.
2. Danh tiếng của bưởi Phúc Trạch
Bưởi Phúc Trạch là giống bưởi được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn công nhận giống cây ăn quả quý của cả nước và đưa vào danh mục các loại cây ăn quả đặc sản cần bảo tồn quỹ gen.
Năm 1938 bưởi Phúc Trạch được thưởng mề đay vàng trong cuộc thi đấu xảo quả ngon toàn Đông Dương do chính quyền thuộc địa Pháp tổ chức. Từ mốc thời gian này, bưởi Phúc Trạch đã được xuất khẩu sang Hồng Kông.
Tạp chí “The Far East Economic Review” của Hồng Kông nhận xét về bưởi Phúc Trạch như sau: Tại miền Trung Việt Nam, có một loại bưởi đặc biệt ngon… càng ăn, bạn lại càng muốn thưởng thức nó thật nhiều.
Năm 2002, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn công nhận bưởi Phúc Trạch là một trong 7 loại cây ăn quả quý hiếm cấm không được xuất khẩu giống.
Năm 2004, Cục Sở hữu trí tuệ – Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã chính thức cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu hàng hóa cho sản phẩm bưởi Phúc Trạch.
Năm 2006 bưởi Phúc Trạch được chọn là một trong những món quà tiếp các đại biểu dự Hội nghị APEC tại Hà Nội (Đỗ Đình Ca, 2007). Bưởi Phúc Trạch đã được các cơ quan ngoại giao của Việt Nam tại nước ngoài giới thiệu trên các trang web như là một đặc sản của đất nước với bạn bè thế giới.
Năm 2010, sản phẩm bưởi Phúc Trạch đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp bằng bảo hộ chỉ dẫn địa lý số 00022 theo Quyết định 2180/QĐ-SHTT ngày 09 tháng 11 năm 2010.
Năm 2012, Tổ chức kỷ lục Việt Nam đã xác lập kỷ lục đặc sản “Bưởi Phúc Trạch” của tỉnh Hà Tĩnh được công nhận vào Top 50 đặc sản trái cây nổi tiếng Việt Nam theo bộ tiêu chí công bố giá trị đặc sản Việt Nam.
01/08/2020 bưởi Phúc Trạch được Liên minh Châu Âu (EU) bảo hộ chỉ dẫn địa lý.
3. Đặc điểm bưởi Phúc Trạch
Quả bưởi Phúc Trạch có hình cầu dẹt hoặc hình tròn, đế quả hơi lõm, bề ngang và chiều cao gần bằng nhau, cuống quả không lồi. Vỏ không trơn không ráp, khi chín vỏ quả có màu vàng chanh, túi tinh dầu mịn và thưa từ 1,2 – 2,0 mm.
Mỗi quả có trọng lượng từ 7 lạng đến 1,5kg, bên trong chứa khoảng 14 – 16 múi.
Cùi có màu phớt hồng, rất dai và rất dễ bóc tách. Vách múi quả giòn, kích thước các múi đều nhau, lưng các múi kết với nhau tạo nên mặt cầu rất phẳng. Tép múi có màu hồng hoặc trắng trong, mức độ đậm nhạt của tép múi có sự thay đổi từ hồng đến phớt hồng, hình tép thẳng suôn đều, tép ráo và giòn.
Có nhiều hạt chắc, 50 – 80 hạt/quả.Tỷ lệ phần ăn được 45,8 – 61,5% so với trọng lượng quả, hàm lượng dịch quả 63 -80% so với phần ăn được. Độ Brix dao động từ 10,01 – 11,8%.
Bưởi Phúc Trạch có vị ngọt thanh xen lẫn chua nhẹ, tạo ra vị “giôn giốt” thích hợp với khẩu vị của nhiều người tiêu dùng. Đặc biệt bưởi Phúc Trạch không đắng, the rất nhẹ. Vị the nhẹ là yếu tố quan trọng trong hương vị của bưởi Phúc Trạch, nó không đủ để làm cho người ăn cảm giác the mà chỉ đủ để làm tăng thêm độ đậm đà và lưu giữ vị ngọt lâu hơn sau khi ăn.
4. Giá trị dinh dưỡng của bưởi Phúc Trạch
Thành phần dinh dưỡng có trong 1 trái bưởi Phúc Trạch bao gồm: dịch quả chiếm 84-86%, độ khô 11,4012,5%, độ axit từ 0,5-0,7%, độ đường từ 7,7-8,3%, vitamin C 44-62mg. Trung bình cứ 100g tép bưởi Phúc Trạch cung cấp cho cơ thể 39 calo.
5. Thời vụ bưởi Phúc Trạch
Bưởi Phúc Trạch sống lâu năm, vài năm đầu cây cho quả tương đối thấp, nhưng từ năm thứ 6 trở đi lượng quả thu được khá ổn định từ 90-120 quả. Quả sai nhất là khi cây ở độ tuổi 11-15. Cây bưởi già trên 20 năm vẫn “giữ phong độ” năng suất quả cao, thậm chí có cây trên 60 năm tuổi vẫn bói 50-150 quả.
Bưởi Phúc Trạch bắt đầu nở hoa vào nửa cuối tháng 1 và nở rộ vào giữa tháng 2, tức vào thời điểm trước, trong và sau dịp Tết Nguyên Đán. Mùa bưởi Phúc Trạch chỉ kéo dài trong khoảng ba tháng (7,8 và tháng 9 âm lịch).
6. Vì sao bưởi Phúc Trạch lại được ưa chuộng?
Người tiêu dùng không chỉ ưa chuộng bưởi Phúc Trạch vì độ ngon ngọt và giá trị dinh dưỡng mà loại bưởi này mang lại, bưởi Phúc Trạch còn là thứ quả dễ bảo quản. Bưởi tươi ngon rất lâu mà không cần bất kỳ loại hóa chất bảo quản nào. Để bảo quản bưởi, một số gia đình vùi bưởi vào cát ẩm hoặc bôi vôi vào cuống rồi để ở nơi thoáng mát là có thể giữ bưởi được 3 đến 5 tháng. Vỏ quả có thể hơi khô héo và chuyển màu nhưng chất lượng múi bên trong vẫn được giữ nguyên. Hơn nữa, quả có lớp vỏ dày, cứng nên vận chuyển đi xa rất ít bị dập nát.
Theo người dân Hương Khê, chính loại đất sét mịn, sâu pha lẫn đất phù sa được bồi đắp bởi sông Ngàn Sâu hàng năm, cộng với vùng tiểu khí hậu mát mẻ, ít bị ảnh hưởng bởi gió Lào là điều kiện lý tưởng để nơi đây trồng nên giống bưởi ngon không đâu có được.
7. Vùng bảo hộ chỉ dẫn địa lý của bưởi Phúc Trạch
Vùng bảo hộ chỉ dẫn địa lý bưởi Phúc Trạch được xác định có diện tích 2416,8 ha. Vị trí địa lý 105°38’ đến 105°52’ E và từ 18°02’ đến 18°21’.
Bao gồm 18 xã: Phúc Trạch, Hương Trạch, Hương Đô, Lộc Yên, Hương Liên, Gia Phố, Hương Giang, Hương Thủy, Phú Phong, Hương Xuân, Phú Gia, Hương Bình, Hương Long, Phúc Đồng, Hà Linh, Hương Vĩnh, Hòa Hải, Hương Trà thuộc huyện Hương Khê tỉnh Hà Tĩnh.
Bưởi Phúc Trạch là loại trái cây đặc sản luôn đứng top đầu thị trường bưởi về độ tin cậy và được ưa chuộng bởi người tiêu dùng.
Bài tiếp: Đặc sản bưởi Phúc Trạch được trồng theo hướng hữu cơ
>> Xem thêm:
