Vi sinh vật cố định đạm hay còn gọi là vi sinh vật cố định nitơ, là những vi sinh vật đặc biệt quan trọng đối với đất và cây trồng.
Nitơ (N) là yếu tố dinh dưỡng quan trọng bậc nhất đối với cả cây trồng và vi sinh vật. Nguồn dự trữ nitơ trong tự nhiên rất lớn. Chỉ tính riêng trong không khí đã có đến 78,16% là nitơ. Song nguồn nitơ này không sử dụng được cho cây trồng. Để cây trồng có thể sử dụng được nguồn nitơ này cần phải thông qua quá trình chuyển hóa (cố định nitơ) thông qua các nhóm vi sinh vật cố định đạm.
Các vi sinh vật cố đinh đạm có thể sống cộng sinh trong rễ tạo ra các nốt sần hoặc sống tự do trong đất. Có khoảng hơn 600 loài cây có vi sinh vật cố định đạm sống cộng sinh. Đặc biệt là các loài cây họ đậu.
Nội dung bài viết
1. Chất đạm là gì ?
Chất đạm hay còn gọi là protein. Là chất hữu cơ giàu dinh dưỡng có mặt trong thịt động vật và cả trong thực vật. Đạm là chất căn bản giúp duy trì sự sống cho mọi tế bào sống. Đạm cũng là chất dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng hàng đầu đối với cây trồng. Tuy nhiên hàm lượng đạm trong đất trồng rất ít. Chính vì vậy chúng ta phải bằng cách nào đó tăng cường lượng đạm cho đất trồng nếu không sẽ gây ra hiện tượng cây thiếu đạm.
Một trong những phương pháp tăng cường lượng đạm cho đất là sử dụng các loại vi sinh vật cố định đạm (cố định nitơ) trong không khí. Bằng cách khử N2 thành NH3 dưới sự xúc tác của enzyme nitrogenase. Sau đó NH3 sẽ kết hợp với các acid hữu cơ để tạo thành các acid amin và protein.
Lý do cần phải cố định đạm từ không khí là do nitơ trong không khí tương đối trơ. Tức là nitơ ở dạng này không dễ dàng phản ứng với các hóa chất khác để tạo ra chất mới. Quá trình cố định sẽ giúp phân giải nitơ ở dạng hai phân tử thành các nguyên tử.
Quá trình cố định đạm trong tự nhiên là quá trình cần thiết cho tất cả các loại cây trồng. Và vi sinh vật cố định đạm cũng là rất cần thiết trong nông nghiệp và sản xuất phân bón.
2. Phân loại vi sinh vật cố định đạm
– Vi khuẩn nốt sần:
Vi khuẩn nốt sần thuộc nhóm hiếu khí không tạo bào tử. Chúng có thể đồng hóa nhiều nguồn carbon khác nhau. Vi khuẩn nốt sần thuộc nhóm VSV cộng sinh. Các nốt sần chứa vi khuẩn cố định N2 nhiều khi không phải ở rễ mà là trên lá. Các nhóm VSV cố định đạm thuộc nhóm này chủ yếu là vi khuẩn thuộc nhóm Rhizobium sống trong rễ các cây họ đậu. Ở đây chúng biến đổi nito trong không khí thành amoniac. Sau đó cung cấp các hợp chất hữu cơ như glutamin hoặc ureide cho cây. Còn cây thì cung cấp các hợp chất hữu cơ cho vi khuẩn từ quá trình quang hợp.
Một số loài thực vật khác mặc dù không thuộc cây họ đậu nhưng vẫn có nốt sần cố định đạm. Tuy nhiên sự cộng sinh thường không phải là Rhizobium mà lại là nhóm xạ khuẩn Actinomycetes
– Vi khuẩn cố định đạm sống tự do:
Vi khuẩn cố đinh đạm sống tự do sống chủ yếu ở vùng rễ lúa và các loại cây thuộc họ hòa thảo đã giúp cây trồng phát triển tốt cũng như hạn chế thấp nhất lượng đạm hóa học sản xuất trong nông nghiệp.
– Vi khuẩn cố định đạm Azotobacter:
Trong số các VSV có khả năng cố định đạm thì vi khuẩn Azotobacter được quan tâm và ứng dụng nhiều nhất trong sản xuất phân bón sinh học cố định nitơ.
Vi khuẩn Azotobacter thu hút sự quan tâm không chỉ bởi khả năng cung cấp nguồn dinh dưỡng nôt mà còn có nhiều khả năng hữu ích khác như kích thích nảy mầm, sản sinh ra các chất kích thích sinh trưởng thực vật,…
Xem thêm: Phân bón tác động như thế nào đến vi sinh vật trong đất?