1. Mùa mưa đến – sượng nước lại thành nỗi ám ảnh
Trong buổi WAO TALK 95 diễn ra vào tối thứ Sáu, ngày 27/6/2025 vừa qua, các nhà vườn đã cùng nhau chia sẻ và tháo gỡ vấn đề lớn mà hầu như vườn sầu riêng nào cũng gặp phải khi bước vào mùa mưa: hiện tượng cơm sượng nước.
Đặc biệt, những chia sẻ thực tế từ anh Lê Văn Hà – một người con của đất – đã giúp người xem nhìn rõ bản chất vấn đề và những sai lầm phổ biến mà nhà vườn hay mắc phải.
“Sượng nước không phải là bệnh. Đó là tín hiệu cho thấy cây đã bị rối loạn sinh lý – do đất yếu, rễ kém, hoặc cây hút quá nhiều nước sau mưa mà không tự điều phối được.”
2. Sượng nước ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng và giá trị thương phẩm
Sầu riêng bị sượng không chỉ mất chất lượng bên trong, mà còn khiến cả lô trái mất giá trị thương mại. Dù trái ngoài đẹp đến đâu, nếu cơm nhão, không mùi, không vị thì thương lái cũng không thể bán – giá bị ép, hoặc bị trả lại.
Nhà vườn rơi vào tình thế làm nhiều – nhưng lỗ nặng, đặc biệt trong những năm mưa nhiều, đất yếu, cây thiếu sức.
3. Tại sao sượng nước xảy ra?
3.1 Đất ngậm nước – cây hút quá mức
Mô thấp, rãnh yếu, mưa nhiều khiến rễ bị ngộp – cây vẫn hút nước nhưng không điều tiết được → nước đọng vào trái → múi cơm trắng, bở, không lên mùi.
3.2 Đất thiếu hữu cơ – mất khả năng giữ/thoát nước tự nhiên
Vườn để trơ đất, dùng phân hóa học lâu năm làm đất chai cứng, không còn tơi xốp → không giữ được vi sinh, không hỗ trợ cây trao đổi nước ổn định.
3.3 Cây mang trái vượt sức – đồng thời lại ra đọt
Cây bị ép bằng thuốc hoặc phân, vừa nuôi trái vừa bung đọt → dinh dưỡng thiếu cân bằng → trái bị bỏ đói, phát triển lệch → dễ sượng.
4. Giải pháp tổng thể – Bắt đầu từ đất, không chữa từ trái
4.1 Cải tạo đất – làm cho đất “sống” trở lại
- Tăng hữu cơ tự nhiên: phân bò hoai, vỏ cà phê, trấu, rơm, dịch cá…
- Hạn chế sử dụng phân hóa học, chất kích thích sinh trưởng, ưu tiên sử dụng phân hữu cơ, vi sinh .
- Khuyến khích nuôi dưỡng, bảo vệ vi sinh bản địa – phục hồi mạng lưới sống trong đất.
4.2 Thoát nước chủ động – tránh úng, tránh sốc
- Đào rãnh thoát nước hiệu quả, thoát nhanh sau mưa.
- Nâng mô trồng đủ cao, tạo dốc nhẹ.
- Ở vùng đất trũng, có thể phủ bạt mô – nhưng phải kết hợp lớp hữu cơ bên dưới.
4.3 Giữ cỏ – “người bạn hút nước không cần chi phí”
- Rễ cỏ hút nước sau mưa, giúp giảm nhanh độ ẩm vùng rễ.
- Khi nắng lên, cỏ quang hợp – giúp đất ráo nước tự nhiên.
- Lớp cỏ còn giữ đất, bảo vệ hệ vi sinh vật, chống xói mòn.
4.4 Tôn trọng sinh lý cây – không ép, không cưỡng
- Không chặn đọt, không thúc hoa bằng thuốc.
- Không hái non, không can thiệp bằng chất kích thích.
- Cắt hái khi trái đủ tuổi chín.
- Để cây tự điều phối – khi đất khỏe, cây sẽ tự nuôi trái, không lo sượng.
5. Nhà vườn cùng giao lưu – học hỏi từ thực tế
- Vườn có giữ cỏ và phủ trấu thấy rõ hiệu quả khi trời mưa: đất thoáng, trái không sượng.
- Có người từng phủ rơm mô kết hợp thoát nước tốt, mùa rồi giữ được 80% trái đẹp.
- Nhiều anh/chị đồng tình rằng: làm thuận tự nhiên thì vất vả hơn lúc đầu, nhưng về lâu dài vườn càng khỏe, càng dễ chăm.
GỢI Ý HÀNH ĐỘNG SAU WAO TALK 95
Để hạn chế sượng nước – Bắt đầu từ đất, từ cách làm vườn
| Hành động | Ghi chú thực tế |
| Kiểm tra và cải tạo hệ thống thoát nước | Đào rãnh, sửa mô, khơi thông lối chảy – chống úng cục bộ đầu mùa mưa |
| Tăng cường tấp phủ hữu cơ trên mô | Sử dụng phân chuồng hoai, rơm rạ, vỏ cà phê, lá khô… để nuôi đất – nuôi rễ |
| Giữ cỏ trong vườn | Không phun thuốc hay cuốc sạch cỏ – để cỏ giữ ẩm, hút nước thừa và bảo vệ vi sinh vật có lợi trong đất |
| Nuôi lại đất thay vì “chạy theo trái” | Tập trung phục hồi đất bằng hữu cơ, sinh học – không ép trái khi cây chưa đủ sức |
| Ngừng mọi hình thức can thiệp hóa học | Không chặn đọt, không thúc hoa, không dùng phân – thuốc hóa học |
| Quan sát sinh lý cây – làm đúng theo mùa | Để cây ra đọt, đậu trái khi đủ khỏe – không ép vượt khả năng hấp thụ |
| Kết nối cộng đồng WAO | Chia sẻ kinh nghiệm, cập nhật kiến thức mới qua group zalo “KỸ THUẬT SẦU RIÊNG BỀN VỮNG” và các buổi WAO Talk tiếp theo |
Lưu ý thêm:
- Nên dành ít nhất 1 tháng đầu mùa mưa để xử lý hệ thống rãnh, mô trồng.
- Cải tạo đất là việc lâu dài, không chỉ trong 1 vụ – hãy kiên trì.
- Việc “nuôi lại đất” cần được ưu tiên hơn việc “nuôi trái” nếu muốn vườn phát triển bền vững.
Trên đây là một vài thông tin hi vọng sẽ hữu ích cho các nhà vườn đang trồng sầu riêng. Tất cả những thông tin, kinh nghiệm này được tổng hợp chính từ những chia sẻ của các nhà vườn trồng sầu riêng lâu năm chương trình WAO TALK. Chương trình trao đổi online giữa các nhà vườn được tổ chức đều đặn vào tối thứ 3, thứ 6 hàng tuần.
Để tham gia WAO Talk, để lại thông tin đăng ký tại đây (hoàn toàn miễn phí):
[contact-form-7 id=”d0c0674″ title=”Đăng ký tham gia WAO TALK”]
