Phòng trừ côn trùng và nấm bệnh trong giai đoạn trái non là việc hết sức quan trọng và cần thiết bởi giai đoạn này sẽ quyết định đến mẫu mã và chất lượng của trái sau này.
Thời điểm này, rất nhiều loài côn trùng gây hại trên trái non như nhện, sâu đục trái, sâu vẽ bùa, bọ trĩ, bọ xít muỗi, ruồi vàng,… Chúng tấn công làm trái non làm trái sần sùi, méo mó, da cám,… và rụng.
Nội dung bài viết
1. Nhện
Có 3 loài nhện gây hại phổ biến trên cây có múi là nhện đỏ, nhện trắng và nhện vàng. Những loài nhện này tấn công cả cành lá và trái non. Chúng xuất hiện nhiều trong điều kiện thời tiết nắng nóng.
Nhện đỏ: Chúng chích hút trên lá và trái để lại triệu chứng giống như bị cào, trên vỏ quả phủ một lớp màu vàng xạm, trên mặt lá xuất hiện các điểm sáng.
Nhện vàng: Nhện vàng tập trung nhiều trên phần vỏ trái hướng ra phía ngoài tán lá, chúng tấn công quả làm quả bị méo mó, nhỏ, tạo những vết nâu hơi xám, những quả bị hại do nhện giảm nước nhanh hơn quả không bị hại và hư hỏng một cách nhanh chóng.
Nhện trắng: Chúng thường tạo ra các vết rám xạm màu vàng bạc hay chì màu da xạm giống như màu da cá mập và lan rộng ra khắp bề mặt quả, thỉnh thoảng vết xạm giống như màu đồng thiếc, quả thấp trên cây thường bị hại nặng đầu tiên.
Biện pháp phòng trừ nhện
Để phòng trừ và xử lý nhện gây hại sử dụng nấm ký sinh (nấm xanh, nấm trắng) phun liên tục 2 lần, mỗi lần cách nhau 3 ngày. Nếu mật độ nhện dày thì phun 3 lần. Nên kết hợp thêm Amino acid để tăng hiệu quả.
Bên cạnh đó cần tỉa bỏ những cành, lá không cần thiết bên trong tán để tán cây luôn được thông thoáng. Đồng thời giữ đủ ẩm cho cây trong mùa khô bằng việc trồng cỏ, cây bụi, hoặc các vật liệu che phủ.
2. Bọ trĩ
Bọ trĩ là côn trùng sống và gây hại chủ yếu trên hoa, quả non. Hoa bị bọ trĩ tấn công nếu nặng sẽ nhanh tàn, cánh hoa rụng sớm và giảm tỷ lệ đậu quả. Trên lá non, bọ trĩ làm lá bị biến màu, cong queo. Trên trái, bọ trĩ tạo ra những mảng xám hoặc những phần lồi màu bạc trên vỏ trái. Do bọ trĩ gây hại chủ yếu ở phía dưới lá đài nên khi trái lớn những mảng sẹo này sẽ lộ ra phía ngoài lá đài thành những vòng sẹo lồi rất đặc trưng. Vết sẹo do bọ trĩ gây ra sẽ làm mất giá trị thương phẩm của trái.
Biện pháp phòng trừ
Để xử lý và phòng trừ bọ trĩ, sử dụng chế phẩm sinh học AHBI kết hợp với Siêu đồng phun ướt đẫm thân, cành, lá liên tục 3 lần, mỗi lần cách nhau 3 – 5 ngày. Bên cạnh đó cần tạo độ thông thoáng cho vườn bằng việc cắt tỉa, tạo tán hợp lý.
3. Bọ xít muỗi
Bọ xít muỗi là một loài đa thực, gây hại trên nhiều loại cây trồng, chúng dùng vòi chích vào các mô non trên gân lá, chồi non, trái non để hút nhựa.
Vết chích trên các chồi non thường có hình bầu dục và vết chích khá lớn, nếu chồi bị nhiều vết chích sẽ héo và chết khô.
Vết chích trên trái lúc đầu tạo ra một vòng tròn mờ như có vết dầu loang và có lớp nhầy sau đó chuyển sang màu nâu nhạt đến đậm, cuối cùng thành vết sẹo tròn màu nâu trông như bệnh ghẻ nhám. Vết sẹo do bọ xít muỗi gây ra làm trái dị dạng, giảm giá trị thương phẩm, còn tạo điều kiện cho nấm khuẩn gây bệnh xâm nhập.
Biện pháp phòng trừ
Để phòng trừ và xử lý bọ xít muỗi, sử dụng nấm xanh nấm trắng kết hợp với Amino acid phun liên tục 2 lần, mỗi lần cách nhau 3 ngày. Bên cạnh đó cần phát triển thiên địch của bọ xít như nhện, chuồn chuồn, bọ ngựa, bọ rùa, đặc biệt là kiến vàng. Cắt tỉa vườn thông thoáng, không để ứ đọng nước.
4. Sâu đục quả
Có hai loài sâu đục quả phổ biến là sâu đục vỏ quả và sâu đục quả .
Sâu đục vỏ quả: Chúng xâm nhiễm gây hại từ khi quả còn rất nhỏ, vết đục tạo nên những u sần trên quả, nếu bị nặng quả sẽ rụng. Nếu sâu đục vỏ quả gây hại muộn quả không rụng nhưng bị biến dạng bởi những u sần làm giảm giá trị thương phẩm giảm. Đặc điểm của loài này là chúng chỉ gây hại ở lớp vỏ quả, không hại phần thịt quả.
Sâu đục quả: Sâu non mới nở đục ngay vào vỏ quả sâu khoảng 3- 5 mm, mỗi lỗ đục có một con sâu non cư ngụ. Ngoài miệng lỗ thường thấy phân sâu đùn ra nên rất dễ phát hiện. Sâu non càng lớn càng đục sâu vào bên trong để ăn thịt quả. Lỗ đục của sâu vừa tạo điều kiện thuận lợi cho nấm bệnh xâm nhiễm vừa hấp dẫn trưởng thành ruồi đục quả đến đẻ trứng và gây hại. Khi bị hại nặng quả bị thối và rụng sớm, ảnh hưởng nhiều đến năng suất và sản lượng.
Cách phòng trừ
Sâu đục quả cây có múi là các loài sâu hại rất khó phòng trừ vì đa số nông dân chỉ phát hiện khi chúng đã đục vào quả tạo những u sần trên vỏ.
Để phòng trừ hiệu quả sâu đục quả cần áp dụng đồng thời các biện pháp sau:
- Sử dụng chế phẩm trừ sâu sinh học WAO AKA phun định kỳ 7 – 10 ngày 1 lần.
- Thăm vườn thường xuyên để phát hiện thời gian trưởng thành sâu đục quả bắt đầu đẻ trứng hoặc giai đoạn sâu mới gây hại khi quả vừa hình thành.
- Thu gom những quả bị nhiễm còn trên cây và quả đã rụng xuống đất ngâm trong nước vôi nồng độ 1% ít nhất 24 giờ để diệt sâu non.
- Bao quả bằng túi lưới hoặc túi vải khi trái non có đường kính khoảng 5cm, nếu bao muộn vẫn bị sâu hại.
- Bên cạnh đó cần bảo vệ và phát triển các loài thiên địch trong vườn như kiến vàng, ong ký sinh,…
5. Sâu vẽ bùa
Sâu vẽ bùa là côn trùng gây hại cây có múi quanh năm. Chúng thường tấn công mạnh vào các đợt cây ra đọt non và trái non. Ngay khi lá non vừa ra, ấu trùng sâu mới nở đục chui qua lớp biểu bì của lá để ăn phần mô mềm trong lá, ăn đến đâu biểu bì lá phồng đến đấy, tạo thành đường hầm ngoằn ngoèo.
Ấu trùng ăn và thải phân ngay phía sau, phân tạo thành một đường liên tục giống sợi chỉ nằm chính giữa và kéo dài theo đường đục của ấu trùng. Lớp biểu bì có thể bị bong ra hoặc trông giống như nhầy ốc sên, tạo điều kiện cho vi khuẩn Xanthomonas campestris phát sinh gây ra bệnh ghẻ loét.
Những lá bị sâu vẽ bùa gây hại bị co lại, biến dạng, quăn queo, ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng và phát triển của chồi non và quá trình quang hợp của lá. Trên trái các đường đi của sâu cũng làm trái sần sùi, mất giá trị thương phẩm.
Biện pháp phòng trừ
Để kiểm soát sâu vẽ bùa sử dụng chế phẩm trừ sâu sinh học WAO AKA phun liên tục 3 lần cách nhau 3 ngày. Ngoài ra cần phun định kỳ 7 – 10 ngày 1 lần để phòng trừ sâu. Bên cạnh đó cần bảo vệ và phát triển các loài thiên địch trong vườn như kiến vàng, các loại ong ký sinh.
Để hạn chế những thiệt hại do côn trùng gây ra, nhà vườn cần chủ động thăm kiểm tra vườn thường xuyên để có biện pháp xử lý kịp thời.
6. Bệnh ghẻ loét
Bệnh ghẻ loét phá hoại cây ăn quả có múi do vi khuẩn Xanthomonas campestris pv. citri (Hasse) Dye gây ra. Vết bệnh trên lá có đốm màu nâu đôi khi lá bị thủng lỗ; xung quanh đốm nâu có viền vàng sáng rất rõ. Các vết bệnh liên kết lại làm lá có màu vàng và lá rụng hàng loạt, cành trơ trụi.
Trên trái vết bệnh xù xì màu nâu hơn, mép ngoài có gờ nổi lên, ở giữa vết bệnh mô chết rạn nứt. Toàn bộ chiều dày của vỏ quả có thể bị loét, nhưng vết loét không ăn sâu vào ruột quả. Bệnh nặng có thể làm cho quả biến dạng, ít nước, khô sớm, dễ rụng.
Biện pháp xử lý và phòng trừ
Xử lý khi cây nhiễm bệnh:
Cắt tỉa toàn bộ cành lá và quả bị nhiễm bệnh nặng, mang ra khỏi vườn tiêu hủy để tránh tình trạng ghẻ phát tán.
Sử dụng Vaccin kết hợp với Siêu đồng để diệt khuẩn. Đồng thời tăng đề kháng cho cây giúp ngăn ngừa tái phát. Bà con phun 2 lần, cách nhau 3-5 ngày.
Sau khi cây khỏi bệnh tiến hành bón bổ sung dinh dưỡng trung vi lượng cho cây nhằm tăng vách tế bào và tăng khả năng quang hợp. Giúp lá, quả, xanh, nhanh dày hơn, hạn chế tổn thương bề mặt lá và quả.
Phòng bệnh:
Sử dụng WAO AKA kết hợp với Amino để phun phòng trừ sâu vẽ bùa, sâu ăn lá thời điểm cây ra lộc, ra trái non.
Sử dụng chế phẩm Elicitor 250 phun phòng bệnh ghẻ định kỳ, vừa diệt khuẩn vừa kích kháng cho cây.
7. Bệnh ghẻ sẹo (ghẻ nhám)
Bệnh Ghẻ nhám (Citrus Scab) còn gọi là bệnh ghẻ lồi, ghẻ sẹo. Ghẻ nhám do nấm Elsinoe fawcettii gây ra. Bệnh thường phát sinh sớm ở các bộ phận còn non: lộc non, lá non, quả non…
Trên lá non khi bệnh mới phát sinh vết bệnh có dạng chấm nhỏ (mụn nhỏ li ti) màu vàng trong hơi nổi gờ.
Trên quả non, vết bệnh nổi gờ sần sùi hình chóp nhọn, màu vàng nâu; sau vết bệnh hóa bần khô lại có màu nâu sẫm đến nâu xám.
Bệnh ghẻ nhám làm ảnh hưởng rất lớn đến năng suất, chất lượng của cây trái, trái nhỏ, xấu, sần sùi; cành cây chết hàng loạt.
Biện pháp xử lý và phòng trừ
Xử lý cây nhiễm bệnh:
Cắt bỏ cành lá và quả nhiễm bệnh mang ra khỏi vườn tiêu hủy để hạn chế mầm bệnh lây lan.
Sử dụng Vaccin kết hợp với Siêu đồng để diệt nấm. Đồng thời tăng đề kháng cho cây giúp ngăn ngừa tái phát. Bà con phun 2 lần, cách nhau 3 – 5 ngày.
Phòng bệnh:
Sử dụng WAO AKA kết hợp với Amino để phun phòng trừ sâu vẽ bùa, sâu ăn lá thời điểm cây ra lộc, ra trái non.
Sử dụng chế phẩm Elicitor 250 phun phòng bệnh ghẻ định kỳ, vừa diệt khuẩn vừa kích kháng cho cây.
8. Bệnh thán thư
Thán thư là loại bệnh gây hại phổ biến ở các loại cây ăn trái nói chung và cây có múi nói riêng. Bệnh do nấm Colletotrichum gloeosporioides gây ra, chủ yếu gây hại trên lá và quả.
Trên lá: Vết bệnh lúc đầu có màu vàng nâu, nhìn như bị tàn thuốc lá châm vào, hình hơi tròn, bệnh nặng vết bệnh lớn dần, xung quanh có viền nâu đậm, giữa vết bệnh màu vàng nhạt, vết bệnh có nhiều vòng đồng tâm và trên bề mặt vết bệnh có những chấm đen nhỏ li ti, đó là các ổ nấm đang phát triển. Nhiều vết bệnh liên kết lại làm lá bị cháy thành từng mảng lớn. Nên nhìn thoáng qua nhiều người lầm tưởng đó là bị cháy lá. Thán thư làm lá rụng sớm, ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây.
Trên trái: Vỏ trái xuất hiện những đốm tròn nhỏ có màu vàng nhạt. Càng về sau đốm này càng mở rộng và lan to ra khiến quả hơi lõm vào. Xung quanh vỏ bị khô sần sùi lại và nứt ra có thể thấy có nhiều vòng đồng tâm màu đen xuất hiện. Với những quả non sẽ bị héo và rụng, quả lớn sẽ thối nếu nhiễm nặng.
Biện pháp xử lý và phòng trừ
Khi cây bị nhiễm bệnh:
Cắt tỉa và tiêu hủy các lá, cành, trái bị bệnh để tránh lây lan.
Sử dụng: Chế phẩm Vaccin và Siêu đồng pha 200 lít nước phun ướt đẫm thân, cành lá. Sau 5-7 ngày phun lại lần 2 để diệt sạch nấm bệnh.
Phòng bệnh thán thư:
Cắt tỉa tạo vườn thông thoáng giảm thiểu sự phát triển của nấm bệnh.
Phun phòng Vaccin định kỳ trước các thời điểm mùa mưa để hạn chế nấm bệnh phát sinh và tăng sức đề kháng cho cây.
Tưới phòng nấm đối kháng định kỳ, đặc biệt là thời điểm trước mùa mưa bằng bộ sản phẩm WAO BOOM để tiêu diệt nấm hại trong đất và cải tạo đất thông thoáng.
9. Bệnh vàng lá thối rễ
Vàng lá thối rễ là bệnh thường gặp nhất ở nhóm cây có múi. Căn bệnh này rất nguy hiểm, lây lan rất nhanh do hai tác nhân chính là nấm Phytophthora và Fusarium solani. Đây là hai chủng nấm thủy sinh nên phát tán và sinh sản rất nhanh trong môi trường nước.
Ở những vùng đất vườn có nhiều sét nên dẻo quánh, dễ bị đọng nước trong mùa mưa tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển. Hoặc những vườn đất cũ, ít chăm sóc, ít bón phân hữu cơ, đất bị chua, có độ pH thấp (pH <5), thiếu vi lượng và vườn lạm dụng phân hóa học ít dùng phân hữu cơ, vườn xử lý ra hoa nghịch vụ bằng biện pháp siết nước khi tưới nước trở lại hoặc gặp mưa cũng rất dễ làm cho rễ mẫn cảm với nấm bệnh, từ đó bệnh vàng lá thối rễ cũng rất dễ phát sinh.
Đặc biệt, trong giai đoạn cây mang trái, cây rất dễ nhiễm bệnh bởi hai lý do sau:
Sức chịu đựng của rễ suy yếu
Giai đoạn nuôi trái là giai đoạn cây có múi cần huy động một lượng dinh dưỡng rất lớn. Thân, lá và rễ đều phải hoạt động với cường độ rất cao để lấy đủ dinh dưỡng cho trái, nhất là rễ. Rễ phải làm việc liên tục nên đây chính là thời điểm mà cây suy yếu nhất trong năm.
Hơn nữa, nếu cây được ép hoa bằng biện pháp chắn rễ thì càng dễ mắc bệnh vì việc chắn rễ đã vô tình làm dập nát rễ, tạo điều kiện thuận lợi cho nấm xâm nhập và gây hại.
Các đầu rễ bị ngộ độc
Trong quá trình chăm sóc, nếu lượng bón phân không hợp lý, đặc biệt là lạm dụng phân bón hóa học với lượng lớn cùng một lúc vô tình làm tăng độ mặn trong đất, EC đất cũng tăng nên dễ gây ra hiện tượng cháy các đầu rễ non. Các đầu rễ non bị tổn thương trong giai đoạn rễ đang suy yếu nhất này sẽ là điều kiện không thể tuyệt vời hơn cho nấm bệnh xâm nhập gây ra bệnh vàng lá thối rễ.
Cây bị nhiễm bệnh sẽ thiếu nước và dinh dưỡng (do rễ thối không hút được) nên các cành lá sẽ có biểu hiện vàng (vàng cả phần gân và phiến lá), cây kém phát triển. Trái trên cây cũng sẽ không được nuôi lớn, sau một thời gian sẽ ngừng sinh trưởng, vàng và rụng. Chất lượng những trái trên cũng cũng sẽ rất kém múi khô, vị nhạt, vỏ dày,…
Đối với bệnh vàng lá thối rễ cần phải chủ động phòng trừ và xử lý sớm vì nếu để kéo dài cây sẽ suy kiệt và lây lan sang những cây khỏe mạnh.
Biện pháp phòng và xử lý
Xử lý cây mắc bệnh
Sử dụng bộ giải pháp WAO BOOM tưới ướt đẫm quanh gốc theo hình chiếu của tán, cách gốc 30cm. Mỗi gốc tưới từ 10 – 15 lít tùy theo độ rộng của tán cây. Tưới 2 lần liên tục cách nhau 7 ngày.
Biện pháp phòng bệnh
- Cải tạo nền đất tơi xốp, thông thoáng bằng cách bón nhiều phân hữu cơ, phân xanh, phân ủ.
- Khơi thông dòng chảy vào mùa mưa tránh để ứ đọng nước trong vườn.
- Bón phân cân đối hợp lý, tránh bón quá nhiều phân hóa học làm hỏng rễ và chai cứng đất.
- Cân bằng pH đất bằng cách bón phân hữu cơ và bột đá dolomite.
- Giữ cỏ trong vườn để tạo thông thoáng cho đất, giữ ẩm và tận dụng nguồn sinh khối hữu cơ.
- Tưới phòng bệnh định kỳ bằng Bộ giải pháp WAO BOOM 3 tháng 1 lần.
Cây trồng có sức đề kháng kém, thiếu dinh dưỡng, thân, cành, rễ yếu thường dễ nhiễm nấm bệnh. Do đó cần chăm sóc cây trồng một cách chu đáo, bổ sung đúng và đủ các loại dinh dưỡng, tăng kích kháng cho cây để cây chống chịu bệnh tốt hơn.
Giai đoạn quả non là giai đoạn cây cần được chăm sóc đặc biệt để chất lượng trái cuối vụ tốt, năng suất cao, đem lại giá trị kinh tế lớn. Nhà vườn cần chủ động phòng trừ và xử lý các loại côn trùng và nấm bệnh từ sớm để hạn chế được thiệt hại.
Nếu bạn cần tư vấn thêm về kỹ thuật chăm sóc cây có múi, hãy để lại thông tin ở form dưới để được đội ngũ kỹ thuật của WAO hỗ trợ miễn phí!
