Cố định đạm giúp tăng cường độ màu mỡ cho đất

Cố định đạm (cố định nitơ) là gì?
Các con đường cố định đạm
Cách cố định đạm trong canh tác cây trồng

Nội dung bài viết

1. Cố định đạm là gì?

Cố định đạm (hay cố định nitơ) là quá trình biến đổi nitơ tự do (N₂) trong khí quyển thành các hợp chất có nitơ. Sản phẩm ban đầu của quá trình này rất đa dạng: có thể là muối NH₃, từ đó tạo nên amoni (NH₄⁺) hoặc nhiều hợp chất khác.

Quá trình cố định nitơ rất quan trọng, vì nitơ tự do trong khí quyển là khí trơ. Trong cấu tạo phân tử nó có liên kết ba giữa 2 nguyên tử rất bền vững. Do vậy rất khó phản ứng với các hóa chất khác để tạo ra hợp chất mới. Nitơ rất cần thiết cho toàn bộ các loài thực vật (cả động vật) cũng như nhiều dạng sống khác. Tạo nên các hợp chất có vai trò sống còn cho mọi sinh vật như nucleotide trong DNA và RNA và các axit amin trong protein, ATP,…

cách cố định đạm từ không khí — Quá trình cố định nitơ phân tử

2. Các con đường

Quá trình cố định nitơ trong tự nhiên thường diễn ra theo nhiều con đường khác nhau: con đường lí – hóa do tia chớp và phản ứng quang hóa và con đường sinh học do các vi sinh vật đặc biệt.

Con đường thứ nhất còn được gọi là “con đường phi sinh học”; con đường thứ hai gọi là “con đường sinh học”.

a. Con đường phi sinh học (con đường lý – hóa)

Nitơ có thể được cố định bằng cách kết hợp với oxy thành dạng NOx (nitrogen oxides), nhờ tác động của tia chớp (tia sét) sau đó kết hợp với nước tạo ra muối nitrit hoặc tạo nên axit nitric (HNO₃) thấm xuống đất, tạo ra nhiều loại muối ở dạng nitrat cây rất dễ hấp thu.Sét thừa đủ năng lượng phá vỡ liên kết ba giữa 2 nguyên tử nitơ. Bởi thế, nông dân Việt Nam từ xa xưa đã có câu :

“Lúa chiêm lấp ló đầu bờ

Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên”

b. Con đường sinh học (do các VSV đặc biệt cố định)

Có 3 loài vi khuẩn có khả năng cố định được lượng nitơ rất lớn cho đất trồng. Đó là vi khuẩn Rhizobium sống cộng sinh với rễ cây họ đậu, Azotobacter và Beijerinckia được kết hợp làm các loại phân bón vi sinh.

3. Cách cố định đạm trong canh tác cây trồng

Với hai con đường cố định đạm nêu trên thì cách số 2 (sử dụng các loại vi khuẩn) là hoàn toàn hợp lý đối với canh tác cây trồng. Vì vậy, trồng cây họ đậu che phủ mặt đất hay tìm mua và sử dụng các loại phân bón vi sinh có chứa vi khuẩn Azotobacter, Beijerinckia là những cách khá đơn giản mà rất hiệu quả rất cao.

Xem thêm bài viết ? So sánh đất tốt, đất xấu và cách để cải tạo đất tốt